Schrijven is hartstikke leuk, maar rijk word je er niet van. Nog niet één procent van de Nederlandse schrijvers kan leven van de boeken die hij of zij schrijft, zo bleek onlangs uit onderzoek van NRC. Zelfs een bestsellerauteur als Suzanna Jansen kon van de opbrengst van haar laatste boek maar ongeveer een jaar leven. Als je bedenkt dat je aan een non-fictie boek meestal drie tot vijf jaar werk hebt, is dus de grote vraag: hoe financier je dat? In dit artikel vertelt Astrid Schutte hoe ze het aanpakt bij ‘De laatste heer’, het boek dat ze nu onderhanden heeft.
Astrid op research in de Achterhoek
Projectplan
Ik ben zelfstandig ondernemer. Dat betekent dat alles wat ik doe voor eigen rekening en risico is. Bij een financieel onzeker project als een boek, moet ik dus weloverwogen te werk gaan. Welke stappen zet ik? Net als bij alle projecten maak ik eerst een plan. Wie moet ik spreken, welke boeken of rapporten moet ik lezen, welke archieven moet ik bezoeken? Hoeveel reistijd, en reis- en verblijfkosten ben ik daarbij kwijt? Maar ook: hoeveel tijd kost het uitwerken van alle gesprekken? De uitwerkpost is namelijk een urenvreter. Ik heb geëxperimenteerd met spraaksoftware maar de bestaande is nog niet genoeg voor interviews. Dat moet vooralsnog dus met de hand gedaan worden.
Natuurlijk is de schrijftijd ook een enorme kostenpost. Meestal duurt dat zeker een half jaar, los van de herschrijfversies die je maakt als je eenmaal je manuscript bij de uitgever hebt ingeleverd. Bij mijn vorige boek was ik ruim zes maanden aan het schrijven.
Het zoeken van een uitgever duurt doorgaans ook een half tot een heel jaar, dus daar moet je ook tijd voor inruimen. Je moet namelijk voor elke uitgever een plan op maat maken om hem/haar te overtuigen.
In mijn geval kom ik op deze manier uit op ruim anderhalf jaar fulltime werken in totaal. Dat de doorlooptijd van een boek meestal veel langer is, komt omdat je nooit aaneengesloten kunt werken. Je moet wachten op reacties van mensen, op de momenten waarop je afspraken met hen wilt maken en je bent afhankelijk van openingstijden van archieven en dergelijke. Maar misschien wel het belangrijkste: je moet tijd hebben om na te denken over wat je bent tegen gekomen tijdens je zoektocht en over hoe je het verhaal het best kunt opschrijven. In de periodes dat ik met een boek bezig ben, gaat het proces van het verhaal schrijven continu door, ook al ben ik met wat anders bezig. Ik kan het merken aan mijn dromen en aan hoe ik wakker word: het eerste waar ik elke dag vaak aan denk is het boek waar ik mee bezig ben. Dat maakt schrijven ook anders dan ‘gewoon’ werk. Je moet je onderwerp dus écht boeiend vinden om er zo lang en intensief mee bezig te kunnen zijn.
Begroting
Op basis van de hoeveelheid tijd, maak ik vervolgens een begroting. De grootste post daarin is: werktijd. Zelfs als ga ik uit van een minimumloon dan nog kom ik dus voor anderhalf jaar minimaal uit op enkele tienduizenden euro’s. Bedenk ook dat de Belasting alles wat je ‘krijgt’ voor je boek, zoals subsidies en een voorschot, als inkomen ziet en dat je er dus belasting over moet betalen.
Tenslotte kost het werven van fondsen tijd: een aantal maanden in mijn geval. Je moet je verdiepen in de honderden fondsen die er zijn en voor elk fonds dat volgens jou in aanmerking komt, een aanvraag op maat schrijven.
In mijn geval probeer ik vijfenzeventig procent van de begroting te dekken met subsidies en giften, bijvoorbeeld via de crowdfundingactie van Voordekunst. Dat betekent dat ik de rest bij elkaar verdien door werk in opdracht te doen. Dat is niet erg, maar het betekent natuurlijk wel dat ik in die tijd niet aan het boek kan werken.
Opbrengst
Ik hoor dat sommige mensen denken dat de hele opbrengst van de verkoop van een boek voor de schrijver is. Dat is niet zo. Als het boek er straks is, ontvang ik een paar euro per boek. Net als iedere schrijver hoop ik een bestseller te schrijven en een heleboel boeken te verkopen, maar dat is meestal niet hoe het gaat.
Een ander misverstand dat bij veel mensen leeft, is dat een schrijver gratis boeken kan weggeven, omdat het immers zijn boeken zijn. Ook dat is niet zo. Als ik iemand straks een exemplaar van ‘De laatste heer’ cadeau wil doen, dan moet ik het boek eerst van de uitgever kopen, tegen korting weliswaar, en dan kan ik het pas weggeven. Dat is de reden dat auteurs niet al hun vrienden een gratis boek geven.
Ga dan in eigen beheer uitgeven, denk je misschien. Maar een in eigen beheer uitgegeven boek is buiten je netwerk vaak moeilijk aan de man te brengen. De oplage blijft dan dus beperkt tot een paar honderd boeken. Als auteur heb ik bovendien weinig verstand van marketing. Dat laat ik dus liever aan een uitgever over.
Een ander punt is dat een schrijver meestal alleen subsidie kan ontvangen als hij of zij met een ‘kwaliteitsuitgever’ werkt. Een uitgever dus, in mijn geval Ambo Anthos, die zich intensief bemoeit met het schrijfproces en die de marketing van mijn boek organiseert. En die voor taartjes zorgt als ik het contract kom ondertekenen.
Geluksvogel
Als je dit allemaal leest, zou het kunnen zijn dat je bijna medelijden met mij krijgt. Maar dat hoeft helemaal niet! Schrijven is een passie van mij en daar heb ik veel voor over. Als schrijver ontmoet je veel bijzondere mensen en je krijgt een inkijkje in de levens van mensen die je anders gedachteloos voorbij zou lopen. Mijn ervaring is ook dat een boek voor leuke gespreksstof zorgt. Mensen hebben vaak belangstelling voor mijn projecten en willen me vaak op allerlei manieren helpen: met tips, logeeradressen, door kritisch mee te lezen en soms ook met geld. Dat maakt elke gift bijzonder en ik voel me er vaak veel dankbaarder voor dan voor de opbrengst voor werk in opdracht. Mensen hadden immers niet hoeven geven! Dus alle donateurs die via Voordekunst of anderszins mij steunden, nogmaals héél veel dank!
Astrid Schutte 